Lokal anestezi ile diş tedavisinin yapılamayacağı durumlarda Anestezi ve Reanimasyon Uzmanlarının hastaları değerlendirerek ameliyat için hazırlıklara başlandığını aktaran Anestezi ve Reanimasyon Uzmanı Dr. Selcen Yüksel, “Diş hekimliğinde sıklıkla kullanılan anestezi uygulamaları genel anestezi ve sedasyondur. Genel anestezi uygulamalarında hasta tamamen uyutulur. Sedasyon uygulamalarında ise hasta tamamen uyutulmaz, hafif sakinleştirici ilaçlar kullanılır.” dedi. Çocuklar için tedavi sürecinin travmatik olabileceğine değinen Dr. Selcen Yüksel, “Ameliyat öncesi sakinleştirici bir ilaç az miktar meyve suyunun içine koyularak çocuğa içiriliyor. İlaç sayesinde çocuk süreci hatırlamadığı için, travma yaşamadan işlem tamamlanmış oluyor.” açıklamasını yaptı.

Üsküdar Diş Hastanesi Anestezi ve Reanimasyon Uzmanı Dr. Selcen Yüksel, diş hekimliğinde kullanılan anestezi yöntemleri ve uygulama şekilleri hakkında bilgi verdi.

Lokal anestezi uygulanamayacak durumlarda diğer anestezi yöntemleri değerlendiriliyor 

Diş hekimliğinde anestezi hazırlık sürecinin nasıl gerçekleştiğini anlatan Dr. Selcen Yüksel, “Hastalar, öncelikle diş hekimleri tarafından muayene edilir. Lokal anesteziyle işleminin yapılamayacağı durumlarda Anestezi ve Reanimasyon Uzmanına yönlendirilirler.” dedi.

Anestezi ve Reanimasyon Uzmanlarının hastaları anestezi polikliniğinde değerlendirdiğini ifade eden Dr. Selcen Yüksel, “Gerekli tetkikleri ve gerekirse diğer hekimlerle konsültasyonları düzenleyip ameliyat için hazırlık yapılır. Daha sonra hastanın hangi gün ameliyat olacağı ile ilgili bir planlama belirlenir ve hastaya o gün ne tür hazırlıklar yapması gerektiği de anlatılır. Hastanın tüm tahlillerini yaptırmış olması, belirtilen saatte ameliyathanede olması ve açlık süresine uygun olarak hazır bir şekilde gelmesi çok önemlidir.” şeklinde konuştu. 

Çocuklar travma yaşamadan diş tedavisi olabiliyor… 

Çocuklar için anestezi hazırlık sürecinden de bahseden Dr. Selcen Yüksel, “Çocuklarımız için anestezi öncesi hazırlık süreci, travmatik olabilir. Bu nedenle çok dikkatli davranılmalı.” uyarısını yaptı.

Çocuklara travma yaşatmamak yaşatmamak için damar yolu bile açılmayacak şekilde hazırlık yapıldığına dikkat çeken Dr. Selcen Yüksel, “Ameliyat öncesi sakinleştirici bir ilaç az miktar meyve suyunun içine koyularak çocuğa içiriliyor. Çocuk rahatlayıp sakin bir hale geldikten sonra ameliyathaneye alınıyor. İlaç sayesinde çocuk süreci hatırlamadığı için, travma yaşamadan işlem tamamlanmış oluyor.” açıklamasını yaptı.

Genel anestezide hasta tamamen uyutuluyor, sedasyonda ise sakinleştirici uygulanıyor… 

Diş hekimliğinde sıklıkla kullanılan anestezi uygulamalarının genel anestezi ve sedasyon şeklinde olduğunu dile getiren Dr. Selcen Yüksel, “Genel anestezi uygulamalarında bilindiği gibi hasta tamamen uyutularak solunum cihazına bağlanır. Şuuru ve refleksleri tamamen kaybolmuş durumdadır. Hiç ağrı duygusu yoktur. Bu sırada cerrahi işlemler ve tüm ağır işlemler uygulanabilir.” dedi.

Sedasyon uygulamalarının hasta tamamen uyutulmadan, refleksleri yerindeyken hafif sakinleştirici ilaçlarla yapılan bir anestezi uygulaması olduğunu aktaran Dr. Selcen Yüksel, şunları söyledi:

“Sedasyon uygulamalarında hastanın öksürük, öğürme gibi refleksleri halen aktiftir. Burada hasta diş hekimiyle diyalog kurabilir, diş hekiminin ‘ağzınızı açın, ağzınızı kapatın’ gibi talimatlarını yerine getirebilir. Ancak işlem bittiğinde bu durumu hatırlamaz ve ağrı duygusu da kesinlikle olmaz.”

Özel durumlarda anestezi yöntemlerine başvurulabiliyor

Diş hekimliğinde genel anestezi ve sedasyon uygulamalarının genellikle uzun süreceği öngörülen işlemlerde kullanıldığına vurgu yapan Dr. Selcen Yüksel, “Uzun süreceği ön görülen tedavilerde hastalar ağız açıklığını uzun süre devam ettiremeyebilir. Çocuk hastalarda koltukta uyum sağlayamadığı durumlarda genel anestezi veya sedasyon uygulanabilir. Yine serebral palsi, otizm gibi rahatsızlıkları bulunan özel gereksinimli hastalarda kullanılabilir. Lokal anestezi ile uyuşukluk sağlanamayan özel durumlarda da genel anestezi ve sedasyon uygulanabilir.” diyerek sözlerini tamamladı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı

Her 200-300 erkek bebekte bir görülen, halk arasında peygamber sünneti olarak bilinen hipospadias anne babaları endişelendiren rahatsızlıklar arasında yer alıyor. 

Erkeklerde idrar deliğinin normal yerine göre daha alt bir konumda olduğu doğumsal bir problem olan hipospadias genellikle cerrahi yöntemle tedavi ediliyor. Çocukların henüz bezlendikleri 6-18 aylık dönemde ameliyat olmaları ilerleyen dönemleri sağlıkla geçirmeleri için önemle öneriliyor. Memorial Şişli Hastanesi Çocuk Ürolojisi Bölümü’nden Prof. Dr. Onur Telli, hipospadias peygamber sünneti ve tedavisi hakkında bilgi verdi. 

 

Hipospadiasın kesin bir nedeni bulunmuyor

Hipospadias, erkeklerde idrar deliğinin cinsel organın normal yerine göre daha alt bir konumda olduğu doğumsal bir çocuk ürolojisi hastalığıdır. Bu soruna ek olarak peygamber sünneti denmesine sebep olan bir deri defekti ve peniste eğrilik de bulunabilir.

Hipospadiasın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucunda ortaya çıkabileceği düşünülmektedir. Anne karnındaki bebeklerin cinsel organları gelişirken bir sorun oluştuğunda hipospadias meydana gelebilir. Genetik predispozisyon, anne ya da baba tarafından geçebilecek genetik faktörler de rol oynayabilmektedir. Hormonal faktörler de hipospadiasın gelişiminde etkili olabilir. 

 

Hipospadias 200-300 doğumda bir görülebiliyor

Hipospadias görülme sıklığı dünya genelinde değişiklik göstermekle birlikte, genellikle 200-300 erkek doğumunda bir görülebilmektedir. Bu durum, coğrafi bölgelere, etnik gruplara ve genetik faktörlere bağlı olarak değişebilir. Hipospadias erkeklerde bazı üreme sorunlarına yol açabilen durumlar olabilir. İdrar yolunun normal yerinde olmaması spermlerin doğrudan doğruya rahim içine ulaşmasını zorlaştırabilir. İdrar deliği normal konumundan ne kadar uzaksa çocuk sahibi olamama riski de o kadar artabilir. Hipospadias ameliyatı sonrasında, kişinin üreme yeteneği genellikle normale döner. Ancak, her durum farklıdır ve ameliyat öncesindeki duruma, hipospadiasın şiddetine ve diğer faktörlere bağlı olarak sonuçlar değişebilir.

 

Hipospadias cerrahi yöntem ile tedavi edilebiliyor

Ameliyat, idrar deliğini doğru konuma getirmeyi ve penisin normal görünümünü restore etmeyi amaçlar. Hipospadias olan çocuklarda cerrahi bebek bezliyken yani ortalama 6-18 aylık iken önerilmektedir. Olgularda idrar deliğinin konumuna göre karar verilimekle birlikte çoğunlukla tek operasyon ile başarılı bir şekilde tedavi edilmektedir. Son yıllarda geniş kabul ve kullanım alanı bulan yeni onarım yöntemleri ile hastaların çok büyük bir kısmında 2. bir ameliyata gerek kalmaksızın bu sorun tek bir ameliyat ile çözümlenmektedir. 

 

Ameliyat sonrasında dikkatli bir iyileşme süreci ve takip gerekiyor

Genellikle 1 günlük bir hastanede yatış süresi söz konusudur. En az 5 günlük olmak üzere yine idrar deliğinin daha önceki konumuna göre gün sayısı değişmekle birlikte yeni yapılan idrar kanalı (üretra) içinde bir stent (bir çeşit tüp) tutulur. Cerrahi tedavi genellikle başarılı sonuçlar verir, ancak her durum farklıdır, bu nedenle uzman bir sağlık profesyoneliyle detaylı bir değerlendirme ve planlama önemlidir. Burada unutulmaması gereken nokta operasyon kadar operasyon sonrası bakımın da önemli olduğu hipospadias hastalığında, ortalama 15 günlük bir iyileşme süreci bulunmaktadır. Tam bir iyileşme sağlanması için hekim- aile iletişimi özellikle hipospadias cerrahisi sonrası çok önemlidir.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı

Lösemi, kemik iliği ana kök hücrelerinin genetik bir zemin varlığında çeşitli çevresel faktörlerin de etkisiyle kontrolsüz çoğalması ve ölümsüz hale dönüşmesi sonucu oluşur. Çocukluk çağı kanserlerinin en yaygın türünün lösemi olduğunu ve çocuklardaki kanser vakalarının yaklaşık 3’te 1’ini oluşturduğunu paylaşan Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi Çocuk Hematolojisi ve Onkolojisi Uzmanı Prof. Dr. Savaş Kansoy, “Lösemi en çok ilk 5 yaşta görülüyor” dedi.

Çocuklarda görülen kanserlerin nedeninin tam olarak bilinmemesiyle birlikte yüzde 2-3 vakada kalıtsal etkenlerin rol aldığının düşünüldüğünü paylaşan Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi Çocuk Hematolojisi ve Onkolojisi Uzmanı Prof. Dr. Savaş Kansoy, “Anemi, lökosit değerlerinde farklılık, klinik olarak karaciğer ve dalak büyüklüğü, yaygın lenfadenopatiler, deride ekimoz denilen morarmalar, çift taraflı burun kanaması, ateşli enfeksiyonlar lösemi belirtileri olarak sayılabilir” diye konuştu.

Lösemi tedavisi 2 yıl sürebilir

Löseminin akut lenfoblastik lösemi, akut miyeloblastik lösemi ve kronik miyelositer lösemi olmak üzere üç türünün bulunduğuna değinen Prof. Dr. Savaş Kansoy, “Hastalık; hemogram, periferik yayma, kemik iliği aspirasyonu incelemeleri ile tanı alır. Klinik ve genetik risk faktörlerine göre löseminin risk gruplarının belirlenerek kemoterapi kolları belirlenir ve gerekli ise kök hücre nakli için karar verilir. Tedavi 1-2 yıl kadar sürebilir” dedi.

Tedavi sürecinde çocukların ve ailelerinin psikolojik destek almaları önemli

Bu uzun süreli ve stresli tedavi sürecinde gerek çocukların gerekse de ebeveynlerin her zaman psikolojik destek almalarının ruhsal travmalar açısından önem taşıdığını paylaşan Prof. Dr. Savaş Kansoy, “Lösemili Çocuklar Haftası bu konudaki farkındalığın artması açısından giderek daha çok önem kazanıyor” diye konuştu.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı

Ar-Ge harcamasının gayrisafi yurt içi hâsıla (GSYH) içindeki payı %1,42 oldu
 

Gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcamasının GSYH içindeki oranı 2022 yılında %1,32 iken, 2023 yılında 26 trilyon 545 milyar 722 milyon TL’lik GSYH içindeki oranı %1,42 oldu.

En fazla Ar-Ge harcaması mali ve mali olmayan şirketler tarafından yapıldı
 

Ar-Ge harcamalarında mali ve mali olmayan şirketler %65,1 ile en büyük paya sahip olurken, bunu %30,0 ile yükseköğretim takip etti. Kâr amacı olmayan kuruluşlar tarafından yapılan Ar-Ge harcamalarının da dâhil olduğu genel devlet Ar-Ge harcamalarının toplam Ar-Ge harcamaları içindeki payı ise %4,9 oldu. Ar-Ge harcamaları içerisinde personel harcamaları %52,5 ile en büyük harcama kalemini oluşturdu.

Mali ve mali olmayan şirketler Ar-Ge finansmanında %52,6 ile ilk sırada yer aldı

Ar-Ge harcamalarının 2023 yılında %52,6’sı mali ve mali olmayan şirketler tarafından finanse edilirken genel devlet Ar-Ge harcamalarının %33,1’ini, yükseköğretim %12,7’sini, yurt dışı kaynaklar %1,6’sını ve diğer yurt içi kaynaklar yaklaşık olarak %0,03’ünü finanse etti.

Tam zaman eşdeğeri cinsinden 290 bin 850 Ar-Ge personeli çalıştı

Tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden 2023 yılında toplam 290 bin 850 kişi Ar-Ge personeli olarak çalıştı. Sektörler itibarı ile dağılımına bakıldığında ise TZE cinsinden toplam Ar-Ge personelinin 2023 yılında %65,4’ü mali ve mali olmayan şirketlerde, %31,4’ü yükseköğretimde ve %3,1’i kâr amacı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlet sektöründe yer aldı.

TZE cinsinden kadın Ar-Ge personelinin oranı %34,1 oldu   

TZE cinsinden kadın Ar-Ge personel sayısı, 2023 yılında 99 bin 195 kişi ile toplam Ar-Ge personel sayısının %34,1’ini oluşturdu. Sektörler itibarı ile TZE cinsinden kadın Ar-Ge personel oranı yükseköğretimde %47,7, kâr amacı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlette %29,6, mali ve mali olmayan şirketlerde ise %27,8 oldu.
 

Ar-Ge personelinin %31,0’ı doktora veya eşdeğeri eğitim seviyesine sahip

Ar-Ge personeli öğrenim durumuna göre incelendiğinde, Ar-Ge personelinin %38,3’ünün lisans eğitim düzeyine sahip olduğu görüldü. Bunu sırasıyla %31,0 ile doktora veya eşdeğeri, %21,4 ile yüksek lisans, %4,9 ile meslek yüksekokulu ve %4,4 ile lise ve altı kategorileri takip etti. TZE cinsinden Ar-Ge personelinin eğitim durumuna göre dağılımı ise sırasıyla; %47,4 ile lisans, %21,9 ile doktora veya eşdeğeri, %19,8 ile yüksek lisans, %5,8 ile meslek yüksekokulu ve %5,1 ile lise ve altı eğitim düzeyi şeklinde oldu.

En fazla Ar-Ge harcaması TR51 (Ankara) bölgesinde gerçekleşti

İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) 2. Düzeye göre 2023 yılında Ar-Ge harcamalarının en yüksek olduğu bölge toplam Ar-Ge harcamasının %29,7’sini gerçekleştiren TR51 (Ankara) iken, bunu %28,9 ile TR10 (İstanbul) ve %10,6 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesi takip etti.

Toplam Ar-Ge personel sayısının %31,7’si TR10 (İstanbul), %19,4’ü TR51 (Ankara) ve %8,1’i TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesinde istihdam edildi.

Mali ve mali olmayan şirketlerde Ar-Ge harcamasının %53,2’si Ar-Ge merkezlerinde yapıldı

Mali ve mali olmayan şirketler tarafından 2023 yılında gerçekleştirilen 245 milyar 966 milyon TL Ar-Ge harcamasının %53,2’si Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi. Ar-Ge merkezlerinde yapılan Ar-Ge harcamasının %88,3’ü, 250 ve üzeri çalışan sayısına sahip olan girişimler tarafından yapıldı.

En fazla Ar-Ge harcaması yüksek teknoloji faaliyetlerindeki girişimler tarafından yapıldı

İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, 2023 yılında imalat sanayinde gerçekleştirilen 139 milyar 469 milyon TL Ar-Ge harcamasının %47,5’inin yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan girişimler tarafından gerçekleştirildiği görüldü. İmalat sanayindeki toplam Ar-Ge harcamasının %40,0’ı orta yüksek teknoloji faaliyetindeki girişimler, %8,5’i orta düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler ve %4,0’ı düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler tarafından yapıldı.  

Grafikteki rakamlar, yuvarlamadan dolayı toplam 100’ü vermeyebilir.

İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerdeki araştırmacı sayıları incelendiğinde 2023 yılında en fazla araştırmacının 32 bin 778 kişi ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler tarafından istihdam edildiği görüldü. Bunu 19 bin 865 araştırmacı istihdamı ile yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler takip etti. TZE cinsinden araştırmacı sayıları dikkate alındığında da en fazla değerin 30 bin 144 ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimlerde olduğu saptandı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı

Vodafone Happy,  Portekiz, Almanya, Romanya, Türkiye, İspanya, İtalya ve İrlanda’yı içeren aktif pazar portföyüne yıl sonu itibarıyla Çek Cumhuriyeti’ni de eklemek üzere çalışmalarına devam ediyor.

Türkiye’nin dijitalleşmesine liderlik etme vizyonuyla faaliyet gösteren Vodafone, ülkedeki başarılı uygulamalarını yurtdışına ihraç etmeyi sürdürüyor. Vodafone’un geliştirdiği ve bugün Türkiye dahil 7 Vodafone ülkesinde kullanılan Vodafone Happy global sadakat platformunun dijital kullanıcı sayısı 25 milyonu aştı. Mayıs 2022’de Portekiz implementasyonuyla başlayan, ardından Almanya, Romanya, Türkiye, İspanya, İtalya ve İrlanda pazarlarında aktif hale gelen Vodafone Happy, yıl sonu itibarıyla Çek Cumhuriyeti’nde de hizmet verebilmek üzere çalışmalarına devam ediyor.

 

Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Ayşegül Arıcan Şeker, şunları söyledi:

 

“Vodafone Türkiye’deki sadakat platformumuzu daha kapsamlı hale getirerek bu ürünü Vodafone Happy markasıyla uluslararası pazarlara sunmaya başladık. Türk mühendislerimizin geliştirdiği bu platform, Avrupa’daki üçüncü parti çözüm alternatifleriyle karşılaştırıldığında esneklik, teknoloji trendlerine uygunluk ve dijital verimlilik açısından öne çıktı. Bu nedenle, Vodafone Happy platformunu diğer Vodafone ülkelerinde de ‘en iyi uygulama’ olarak yaygınlaştırmaya başladık. Şu anda Türkiye dahil 7 Vodafone ülkesinde aktif kullanıcılarımız var. Yıl sonuna kadar bu sayıyı 8 pazara çıkarmayı ve portföyümüze partner pazarları da ekleyerek büyümeyi hedefliyoruz. Vodafone Happy, müşterilerimize hem global hem de yerel markalardan indirimler sunduğumuz, onları kişiselleştirilmiş fırsatlarla buluşturduğumuz bir sadakat platformu. Bu platform, aktif olduğumuz her pazarda müşteri memnuniyetini artırırken, işbirliği yaptığımız markalar ve iş ortaklarımız için yeni iş fırsatları yaratıyor ve Vodafone için ana gelir kalemleri dışında yeni iş modelleri sunuyor. Ayrıca, Vodafone’un teknoloji ve platform şirketi olma stratejisine de önemli katkı sağlayan bir girişim.”

 

Yenilikçi yazılım geliştirme süreçleri dijital verimlilik sağlıyor

 

Vodafone’un yenilikçi yazılım geliştirme yaklaşımları ve çevik çalışma kültürü, şirketin teknoloji vizyonuna büyük katkı sağlıyor. Yeni fikirlerin hızla hayata geçmesi için geliştirilen çözümlerde yeniden kullanılabilirlik esas alınarak etkin kaynak kullanımı ve dijital verimlilik sağlanıyor. Katılımcı ve kapsayıcı iş ortamı sayesinde paydaşlarıyla sürekli iletişim halinde olan Vodafone, her aşamada onların katkılarıyla fikirler geliştirip bunları projelere dahil ediyor. Vodafone Happy gibi birçok ürün ve projede de benzer süreçlerle Türkiye’den liderlik ediyor.

 

Farklı ülkelerden insanlarla çalışma fırsatı

 

Vodafone Türkiye’de tüm çalışanlara farklı ülkelerden kişilerle ekipler halinde çalışma imkânı sunuluyor. Bu ekipler, hedef ve iş önceliklerini gruptaki yöneticilerden alıyor ve işlerini buna göre planlıyor. Dijital Ürün Yönetimi ve Teknoloji’den Finans Operasyonları’na, Satınalma’dan İç Denetim’e kadar pek çok ekip bu düzende çalışıyor. Bu sayede, hem bilgi paylaşımı ve öğrenme artıyor, hem de pek çok farklı kültürle çalışma imkânı sağlanıyor. Günlük akışlarında farklı ülkelerden insanlarla bir araya gelen bu ekiplerin iş çıktıları Türkiye’ye ve farklı ülkelere hizmet ediyor. Vodafone Türkiye çalışanı olarak hayatlarına devam etseler de tamamen global bir deneyimin parçası oluyorlar.

 

Çalışanlarına global deneyim kazandırıyor

 

Vodafone’da çalışanların global deneyim kazanmasına önem veriliyor. Bu yönde hayata geçirilen program ve inisiyatiflerle çalışanların yurtdışında kariyer yapmasına destek olunuyor. Özellikle Türkiye’den yurtdışına giden çalışanların ülkeye ve şirkete sağladığı en büyük avantaj temsiliyet oluyor. Bu çalışanlar, temsil ettiği kültür ve gösterdiği örnek davranışlar sayesinde gerek ülkenin gerekse şirketin daha fazla cazibe merkezi olmasını sağlıyor. Diğer yandan, global fırsatlar sayesinde Vodafone Türkiye de yetenek kazanımı anlamında avantajlı bir konumda oluyor. Global yetenek hareketleri, ülkeler arasındaki işbirliklerini kuvvetlendirip iyi örneklerin karşılıklı olarak paylaşılmasına büyük ölçüde destek sağlıyor.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı

“Herkes İçin Sağlık Kongresi” kapsamında bir sunum yapan EÜ Rektör Yardımcısı ve Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi  Prof. Dr. İlkin Şengün, “Güvenilir olmayan bir gıdanın tüketimi sonucunda gıda kaynaklı mikrobiyal hastalıklar meydana gelebilmekte ve bunların büyük bir çoğunluğuna patojen mikroorganizmalar neden olmakta, bu hastalıklar yüksek oranda morbidite veya mortalite ile sonuçlanmaktadır” diye konuştu.

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesinde “İyi Yaşamın Merkezi İzmir, Sağlıklı Yaşamın Öncüsü Ege Üniversitesi” teması ile gerçekleştirilen Herkes İçin Sağlık Kongresi kapsamında “Yaşam İçinde Sağlığın Korunması ve Sürdürülebilirliği: Gıda Güvenliği ve Beslenme” oturumu gerçekleştirildi.

EÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mehmet Ersan’ın moderatörlüğünü yaptığı oturumda,  EÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. İlkin Şengün, “Gıda Güvenliği ve Sağlık İçin Öneriler”  başlıklı sunumunu yaparken Ziraat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Hatice Özaktan “Bitki ve İnsan Sağlığında İyi Tarım Uygulamalarının Önemi”, Tıp Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Şevki Çetinkalp “Beslenmenin Hastalıklar Üzerine Etkisi: Tehditler ve Fırsatlar”, Sağlık Bilimleri Fakültesi öğretim üyesi  Doç. Dr. Özge Küçük Erdönmez ise “Sağlıklı Yaşam İçin Nasıl Beslenmeli – Popüler Diyetler” konularında kapsamlı bilgiler verdiler.

“Türkiye’de 4.9 milyon ekmek israf ediliyor”

EÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. İlkin Şengün, “Öncelikle gıdayı fizyolojik temel ihtiyaç olarak tanımlıyoruz. Çünkü gıdalar sağlığımızı doğrudan tehdit eden unsurlar olarak karşımıza çıkabiliyor. Gıdayı ne kadar etkin kullandığımız konusunda oldukça sıkıntılar var. BM Çevre Programı (UNEP) 2021 gıda israfı indeksi raporuna göre dünyada 1.05 milyar ton, Türkiye’de ise ortalama yaklaşık 26 milyon ton gıda israf ediliyor. 2024 verilerine baktığımızda bu rakam 3,5 kat artmış olarak karşımıza çıkıyor, dolayısıyla gün geçtikçe gıdayı daha fazla israf eder hale geliyoruz. Bir taraftan da dünyanın önemli sorunlarından biri, açlık sorunu var.  FAO verilerine göre israf edilen gıdaların sadece üçte birinin bile dünyadaki açlığın sonlandırılmasına yetecek miktarda olduğu belirtilmektedir. Bu israf edilen gıdaların üçte birini israftan kurtarsaydık, dünyada açlık sorunu yaşanmayacaktı. Gıdaları israf etmenin birçok faktörü var. Bunlardan en önemlisi gıdaların bozulmasıdır. Doğru muhafaza yöntemi uygulanırsa gıdaları bozulmasının önüne geçilmiş olacak. Gıda israfında önemli rol alan uygulamalar arasında kötü hasat ve paketleme uygulamaları, yiyeceklerin yanlış saklanması, yanlış soğutma yöntemleri, altyapı sınırlamaları, arz fazlasına yol açan aşırı üretim, tedarikçiler ve perakendeciler arasındaki yetersiz iletişim, dış görünümü mükemmel olan ürünlere yönelik tüketici talebi gibi etmenler yer almaktadır. Aşırı satın alım, doğru bir şekilde depolamama, sürekli taze gıda tüketimi ve saklama yerinin olmaması da bu nedenler arasındadır. En fazla israf ettiğimiz gıda ekmektir. Türkiye’de 4,9 milyon ekmek israf ediliyor. Bunun yanında meyve sebzeler, süt ve süt ürünleri, dondurulmuş ürünler, alkolsüz içecekler israf edilen gıdalar arasında yer almaktadır.  Üretilen sebze ve meyvelerin ise yaklaşık yüzde 25’ini israf ediyoruz” dedi

“Gıda kaynaklı bin 714 kişi hayatını kaybetti”

Prof. Dr. Şengün, “Gıdalardaki tehlikelere bakacak olursak; fiziksel tehlikeler, kimyasal tehlikeler ve mikrobiyolojik biyolojik tehlikeler diye sıralayabiliriz. Gıdalarda bulunmaması gereken cam, plastik, metal gibi yabancı maddeler, fiziksel tehlike olarak karşımıza çıkmakta. Yabancı maddelerin gıdalarda çıkması, örneğin cam gibi kırılacak maddelerin gıdanın çevresinde bulunması tehlikelidir. Kimyasal tehlikelerde ise gıdalara eklenen veya çevreden, ambalaj malzemelerinden gıdaya geçiş yapan kimyasallardır. Biyolojik tehlikeler gıda bileşiminde doğal olarak bulunan toksinler (örneğin; yeşillenmiş ve filizlenmiş patateste oluşan solanin, zehirli mantarlar, bazı bitki meyvelerindeki siyanatlar) olabildiği gibi, gıdalara bulaşan ve uygun koşullarda üretilmeme veya saklanmama nedeniyle gelişen mikroorganizmalar (küfler, parazitler, bakteriler), virüsler ve mikrobiyal toksinler de olabilmektedir. Sağlıklı olmak, bir insanın en temel hakkıdır. Gıda ürünleri sağlığımızı en kolay etkileyecek etmenlerin başında gelmektedir. Dolayısıyla, gıda ürününün güvenli olması, tüketicinin mutlak bir talebidir ve üreticinin sorumluluğudur. Güvenilir olmayan bir gıdanın tüketimi sonucunda gıda kaynaklı mikrobiyal hastalıklar meydana gelebilmekte ve bunların büyük bir çoğunluğuna patojen mikroorganizmalar neden olmakta, bu hastalıklar yüksek orada morbidite veya mortalite ile sonuçlanmaktadır. Gıda kaynaklı hastalıklarda rol oynayan gıdalar arasında tavuk vb. kümes hayvanlarının etleri, et ve et ürünleri, hayvansal kaynaklı diğer gıdalar, yumurta ve yumurta içeren gıdalar, çiğ süt ve süt ürünleri, kontamine su kaynakları veya kontamine sular ile temas etmiş sebzeler, salatalar, çiğ sebze ve meyveler, çiğ veya tütsülenmiş balık, kabuklu deniz ürünleri, ev yapımı konserveler, soğuk sandviç ve hazırlanırken el ile temas eden ve hazırlama sonrasında ısısal işlem görmeyen gıdalar yer almaktadır. Ülkemizde birçok koruyucu katkı maddesi ekleniyor. Kullanılan bu kimyasalların miktarı önemlidir. Bununla beraber kullanılan ambalajlardan da kimyasalların geçmesi mümkündür. Bazı gıdalar  doğal olarak içerisinde toksinleri barındırıyor. Örneğin filizlenmiş bir patatesi tükettiğimizde solyanin denilen bir toksini tüketmiş oluyoruz. Bu toksik madde kanserojen etki yapabiliyor. Biyolojik tehlikelere baktığımızda kavun karpuz ele aldığımızda bu ürünleri doğru bir şekilde dezenfekte etmeden uygunsuz şekilde kesilirse dışındaki biyolojik dengeler iç yapıya geçip hastalığa neden olabiliyor. 2015-2020 arasında gıda kaynaklı hastalıklar nedeniyle hastanelere 18 milyon 314 bin 239 başvuru olduğunu yaptığı, başvuranların arasından 5 yılda gıda kaynaklı bin 714 kişinin ise bu sebepten hayatını kaybettiği bildirilmiştir” diye konuştu.

“Gıda güvenliğinde beş anahtar kural”

Prof. Dr. İlkin Şengün, “Mikroorganizmaların kontrol altına alınmasında dört temel ilke uygulanmaktadır. Kontaminasyonun önlenmesi, mikroorganizmaların uzaklaştırılması, mikrobiyal gelişmenin inhibisyonu, mikroorganizmaların öldürülmesi. Gıdaları muhafaza ederken öncelikle gıdayı korumamız gerekiyor; kontaminasyonu engelleyerek, uygun paketleme, doğru bir şekilde muhafaza etme, mikroorganizma bulaştıysa ayıklanarak bunun uzaklaştırılması, çoğalmasının engellenmesi, mikroorganizmanın öldürülmesi şeklinde olmalıdır. Buzdolabında en altta sebze meyve onun üstünde çiğ et ürünleri, bir üzerinde pişmiş et ürünleri, peynir süt ürünleri en üste pişmeden tüketilecek gıda şeklinde dizayn edilir. Böylelikle gıdalar daha güvenilir saklanmış oluyor. Gıdaları buzdolabında tutuğumuzda belli ölçüde mikroorganizmaların üremesini engellemiş oluyoruz. Pişirme işlemi uyguladığımızda mikroorganizmaların öldürülmesini sağlıyoruz. Dondurma yöntemiyle sakladığımız gıdalarda, gıdayı çözdükten sonra tekrar dondurmamak önemlidir.  Donmuş gıdaları en ideal şekilde 4 derecede çözdürmek önemlidir. Gıda kaynaklı hastalıkların önlenmesi, sağlıklı bir topluma ulaşması için güvenilir gıda çok önemli. Bu kongrenin amacı farklı konuların sağlığı ne şekilde etkilediğini irdelemektir. Dünya Sağlık Örgütü’nün güvenli beslenmek için 5 anahtar kuralı; temizliğe önem verin,  pişmiş ve çiğ gıdaları ayrı tutun, iyice pişirin, yiyeceklerinizi doğru ısıda saklayın, temiz su, temiz malzeme kullanın. Sonuç olarak tüketici sağlıklı beslenmeyi göz önüne alarak;  yeterli ve dengeli beslenmeyi, gıda kaynaklı yaygın hastalıkları ve önleme yöntemlerini, güvenli gıda sağlama basamaklarını, gıda etiketlerinde yazılanları bilmelidir” diye konuştu.

Prof. Dr. İlkin Şengün, “Sonuç olarak, gıda kaynaklı hastalıklar insan sağlığı üzerinde özellikle de bağışıklık sistemi zayıf olan çocuk, yaşlı ve hamile guruplarında ciddi bir tehlike oluşturmaktadır. Gıda kaynaklı hastalıkların birçoğunun gıda güvenilirliğinin sağlanamadığı, uygunsuz şartlarda üretilen ürünlerden kaynaklandığı bilinmektedir. Tüketici öncelikle sağlıklı beslenme bilincini göz önünde bulundurarak ‘güvenilir gıda’ tüketmelidir. Yeterli ve dengeli beslenmeyi ve doğru gıda tercihlerini, gıda kaynaklı yaygın hastalıkları ve önleme yöntemlerini, güvenli gıda sağlama basamaklarını ve gıda etiketlerinde yazanları bilmelidir” dedi. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı