İklim Kliniği Bilim Kurulu Üyeleri uyardı: 

2024, tarihteki en sıcak yıl olabilir

İklim krizi her alanda dünyayı etkilemeye devam ediyor. Küresel sağlık kuruluşları, insan kaynaklı iklim krizinin halk sağlığı için büyük bir tehdit olduğunu ilan etti. İklim Kliniği Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Levent Kurnaz, 2023 yılında kırılan sıcaklık rekorunun, 2024 yılında üst seviyede tekrarlanabileceğini belirtti. Prof. Dr. Emine Didem Evci Kiraz ise, UVR ışınlarının başta göz olmak üzere vücudun birçok bölgesini etkileyebilecek kanser çeşitlerini artırabileceğini söyledi.

Dünyanın ortalama sıcaklığı, 3 Temmuz’da 17 dereceye ulaşarak sıcaklık rekorunu kırdı. Sıcaklığın sebeplerinden iklim krizinin sağlık üzerindeki etkileri de yıkıcı olmaya devam ederken, önümüzdeki yıllarda olumsuzlukların sıklık ve şiddeti artarak devam edecek.

Aşırı hava olayları, hava kirliliği, su kaynaklı hastalıklar, vektör kaynaklı hastalıklar, gıda güvensizliği ve beslenme bozuklukları, ruh sağlığı sorunlarını tetiklerken; sağlık hizmetleri ve sağlık sistemleri için de bir tehdit oluşturuyor.

Prof. Dr. Levent Kurnaz: 2023’te En Sıcak Haziran’ı Yaşadık

Yuvam Dünya Derneği tarafından Koç Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi iş birliğiyle açılan İklim Kliniği‘nin Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Levent Kurnaz, “Küresel ısınma nedeniyle atmosferimiz gittikçe ısınıyor. Yeryüzü tamamen düz ve sadece karalarla kaplı olsaydı, bu ısınma her sene azar azar kendisini gösterirdi. Ancak yeryüzünün karalarla ve denizlerle kaplı olması ve bitki örtüsüne sahip olması sıcaklıkta doğal bir değişkenlik yaratır. Bu farklılığı yaratan da çoğunlukla okyanuslardaki akıntılarda oluşan değişikliklerdir. Pasifik Okyanusu’nun suları normalden sıcak olduğunda buna el Nino adı verilir ve el Nino küresel sıcaklıkların da normalde yüksek olmasına neden olur. Benzer şekilde la Nina da sıcaklıkların normalden düşük olması sonucunu getirir. Son üç senedir Pasifik Okyanusu’nda kuvvetli bir la Nina etkisi vardı. Yani sıcaklıklar küresel ısınmanın neden olduğu kadar yüksek hissedilmedi. La Nina etkisi 2023 ilkbahar aylarında sona erdi. Bu küresel ısınmanın etkilerini olduğu gibi görmemize neden oldu. Bu nedenle yeryüzü oldukça sıcak bir haziran ayı geçirdi” dedi.

“2024 Yılı Tarihteki En Sıcak Sene Olabilir”

Kurnaz sözlerine şöyle devam etti; “Temmuz ayının hemen başında üst üste iki gün küresel sıcaklık rekorlarını kırdık. 3 Temmuz’da küresel ortalama sıcak 17,01℃, 4 Temmuz’da ise daha da artarak 17,18℃ oldu. Daha önce yaşanan en yüksek sıcaklık ise 24 Temmuz 2022 ve 13 Ağustos 2016’da ölçülen 16,92℃ idi. Ancak unutmayalım, el Nino, yani sıcaklıkların ortalama artışın da üzerine çıkacağı dönemi henüz görmeye başlamadık, yalnız o etkiyi yavaş yavaş görmeye başladığımızda bu rekor sıcaklıklar artarak devam edecek. Daha şimdiden 2024 yılının tarihteki en sıcak sene olabileceğini söylemek mümkün” diyerek sıcaklık artışına dikkat çekti. 

Temmuz, Ultraviyole Radyasyon (UVR) Güvenliği Ayı Olarak Belirlendi

İklim Kliniği Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Emine Didem Evci Kiraz ise, temmuz ayının Ultraviyole Radyasyon Güvenlik Ayı olduğunu belirterek, “Çoğumuzun tatil ayı olarak belirlediği Temmuz ayı, ABD’de Ultraviyole radyasyon (UVR) Güvenliği Farkındalık Ayı olarak kutlanır. UVR Güvenliği Farkındalık Ayı’nda toplumun güneşle daha sağlıklı ve güvenli temas etmesini sağlayacak etkinlikler yapılır. UVR güneşten kaynaklanan radyasyondur. Vücudun D vitamini üretimine yardımcı olur. Bunun yanı sıra; dalga boylarına göre cildin yaşlanmasından kansere kadar değişen yan etkileri vardır. UVR, gözde kornea, lens ve retina hasarına yol açar. Özellikle bebek ve çocukluk çağında korunmasız güneş etkilenimi yaşam boyunca yukarıda sayılanların görülme riskini arttırır. Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (UKAA), 2009 yılında UVR’nin 100-400 nm dalga boyları arasında insanlar için kanser yapıcı olduğunu bildirmişti. Malign melanom UVR nedeniyle dünyada artış gösteren deri kanserlerinden birisi” dedi. 

“Güneş Koruyucu Kremler İçin Aile Hekiminize Danışın”

Kiraz, ultraviyole radyasyonun etkilerinden bireysel olarak korunma konusundaki önerileri ise şöyle sıraladı; “Güneş Koruma Faktörü (SPF)’ne göre kişisel koruyucular güneş gözlüğü, güneş koruyucu deriye sürülebilen ürünler, kıyafetler, şapkalar gibi) kullanarak ultraviyole radyasyonun etkilerinden korunabilirsiniz. Bu önlemleri alırken kişisel koruyucularınızı temin ettiğiniz kurum ve kuruluşlardan SPF bilgisi talep etmek büyük önem taşıyor. Güneş koruyucu deriye sürülebilen ürünleri ise aile hekiminize danışmadan almamanız gerekiyor. Otobüs durakları, ofisler, oyun alanları, hastaneler, okullar, yaşlı evleri, konutlar, yürüme ve bisiklet yolları, piknik alanları, sahiller gibi alanlarda gölgelikler oluşturmak çok önemli. Bu bilgilere ulaşabilmek için yerel yönetimlerinizden halk sağlığı erken uyarı sistemlerinin kurulmasını ve sizlere bu ilgilerin ulaştırılmasını talep etmek gerekiyor. Dünya Meteoroloji Örgütü ve Türkiye Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nden UVI bilgilerine ulaşabilirsiniz. Dijital platformlarda UVI takip sistemleri bulunuyor.” dedi.

ORGAN BAĞIŞI ÇOK SAYIDA HAYAT KURTARIR!

Organ nakli, kendi organlarının yetmezliği nedeniyle yaşamını sürdürmekte zorlanan hastalara yeni bir organın nakledilmesidir. Bu ancak organ bağışı ile mümkün olur. Organlar; ya hayatta iken kişi öldüğünde kullanılmak üzere, ya da bir yakınının hayatını kurtarmak için yaşarken karaciğerin bir kısmı veya bir böbrek olarak bağışlanır. Organ bağışının yaygınlaşması için toplumun bilinçlendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Memorial Şişli Hastanesi Organ Nakli Merkezi Başkanı Prof. Dr. Koray Acarlı, 3-9 Kasım “Organ Bağışı Haftası” kapsamında organ bağışının önemi hakkında bilgi verdi.  

Organ naklinin 2 kaynağı bulunuyor

Organların işleyişinin bozulması durumunda yerine yenisini koymadan yaşamın sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi mümkün olmamaktadır. Organ yetersizliği nedeni ile hayatı tehlikede olan hastalar için gerektiğinde değiştirilebilecek organlar akciğer, kalp, karaciğer, böbrek, pankreas ve ince bağırsaktır. Organ naklinin canlı verici ve kadavradan nakil olmak üzere 2 kaynağı bulunmaktadır. Kalp ve pankreas sadece kadavradan alınan organlar ile yapılabilirken; karaciğer, akciğer, böbrek ve ince bağırsak nakilleri kadavradan alınan organlarla yapılabildiği gibi canlı vericiden alınan parça organlar ile de yapılabilmektedir. Ülkemizde şu anda sadece karaciğer ve böbrek nakilleri canlı verici kullanarak yapılmaktadır. 

Kadavradan bağış az olursa canlı vericiler kullanılıyor

Bir ülkeden yeteri kadar organ bağışı olmaz ise, hastaların hayatlarını kurtarmak sadece canlı vericilerden alınan organlar ile mümkün olabilmektedir. Bu yüzden organ bağışı çok önemlidir. Dünya çapında yapılan organ bağışı ve nakli istatistiklerine göre (elimizde en son 2021 yılı istatistikleri mevcuttur) 2021 yılında dünyada 144 bin 302 organ nakli yapılmıştır. Bu rakam 2020 yıllına göre %11 civarında artmıştır.  Geçmiş yıllara bakıldığında da bu oranların her yıl %5 -10 arasında arttığı görülmektedir. Yine hesaplara göre 2021 yılında dünyada saatte 16 organ nakli gerçekleştirilmiştir.  Bu yüksek gibi görünen organ nakli sayıları aslında tüm nakil ihtiyacının sadece %10′ ununu karşılamaya yetmektedir. Başka bir deyişle insanlar organ nakli yapılamadığı için ölmeye devam etmektedir. Bunun için organ bağışı artmalıdır. Buna rağmen kapanmayan organ açığı bütün dünyada canlı vericili organ nakline olan ilgiyi artırmıştır.

Türkiye kadavradan organ bağışında çok geride yer alıyor

Organ naklini uzun yıllardır yapan Batı toplumlarında organ bağışı milyon nüfus başına 40’a kadar çıkmaktadır. Örneğin 10 milyonluk bir nüfusta bağış oranı milyon başına 30 olsa, bu yılda 300 adet organ vericisi anlamına gelir. Bu vericilerinden 200 tanesi bile kullanılsa birçok insanın hayatının kurtulmasına vesile olabilmektedir. Türkiye bağışlanan yani kadavradan organ nakli konusunda maalesef çok gerilerdedir. Milyon nüfus başına 2-4 civarında bir organ bağışı oranı bulunmaktadır. 91 ülkenin verileri toplanarak elde edilen sonuçlara göre 2021 yılında Dünyada 92.000 böbrek, 35.000 karaciğer, 2025 adet pankreas ve nakli 172 ince bağırsak nakli yapılmıştır. Bunların %75 – 80′ in kadavradan elde edilen organlarla yapılan nakillerdir. Ülkemizde ise 2021 yılında 1600 civarında karaciğer ve 3600 civarında da böbrek nakli yapılmıştır. Bu nakillerin yaklaşık %10’u kadavradan alınan organlardan, %90’ı ise canlı vericili nakillerden yapılmıştır. Görüldüğü gibi organ bağışının azlığı ve organ bulma sıkıntısı canlı vericiler kullanılarak aşılmaya çalışılmaktadır. 

 Canlı vericili nakillerde Türkiye dünyada 2. sırada 

Kadavra organ bağışının tüm dünyada da yetersiz olması bu açığın şimdilik canlı vericilerden alınan organlarla kapatılmaya çalışılmasına neden olmaktadır. Ülkemiz de kadavradan bağış oranı olması gerekenden de düşük olduğu için nakillerin %90 canlı vericili nakildir. Yani nakil tamamen sağlıklı bir aile ferdinin karaciğerinin bir yarısı veya böbreğinin bir tanesi alınarak yapılmaktadır. Bu uzun yıllara dayanan deneyim sayesinde ülkemiz dünyada yapılan milyon nüfus başına canlı vericili karaciğer ve böbrek nakillerinde 2. sırada yer almaktadır. 

Çocuklar için canlı vericili nakiller büyük önem taşıyor

Tüm dünyada olduğu gibi çocuklar ve özellikle 2 yaş altındakiler için gerektiğinde organ bulmak çok zor hatta imkansız hale gelebilmektedir. Bu grup için tek şans canlı vericili organ naklidir denilebilir. Bir büyükten alınan karaciğer parçasının küçücük bir çocuğa uydurulması ciddi deneyim ve uzmanlık gerektirir. Yine canlı vericili nakildeki deneyimimiz bizi çocuk nakillerinde de ilk sıralara çıkarmaktadır. Sözün özü organ bağışı ve bu sayede yapılan organ nakli hayat kurtarır. Her ne kadar canlı vericili nakille gün kurtarılıyor gibi görünse de, uygun verici olmayan kişiler için durum genellikle umutsuzdur. Bu nedenle organ bağışının önemi toplumun her katmanı tarafından bilinmelidir.  Unutmayalım her insan her an kendini organ bekler durumda bulabilir.

Koç Üniversitesi Hastanesi 

“Pediatrik Kemik İliği Nakli Merkezi” Açıldı

Koç Üniversitesi Hastanesi, Türkiye’de kemik iliği nakli bekleyen çocuk hastalara özel ve multidisipliner tedavi imkanı sunmak amacıyla “Pediatrik Kemik İliği Nakli Merkezi”ni hizmete açtı. Kemik iliği nakli tedavisine uygun şartlarda hazır bulunan 10 yataklı özel serviste, doktor ve hemşirelerin yanı sıra klinik psikolog, sanat terapisti, diyetisyen ve fizik tedavi uzmanı gibi sağlık çalışanları tedavi süreçlerine katkı sağlayacak.

Koç Üniversitesi Hastanesi, Çocuk Hematoloji ve Onkoloji Bilim Dalı bünyesinde “Pediatrik Kemik İliği Nakli Merkezi”ni hizmete açtı. Türkiye’de kemik iliği nakli bekleyen çocuk hastalara özel tedavi imkanı sunmak amacıyla hayata geçirilen “Pediatrik Kemik İliği Nakli Merkezi”nde lösemiden otoimmün hastalıklara kadar pek çok rahatsızlığa ilişkin detaylı analiz ve iyileştirici yöntemler multidisipliner bir yaklaşımla sunuluyor.

Kemik iliği nakli tedavisine uygun şartlarda hazır bulunan 10 yataklı özel servisin yer aldığı Koç Üniversitesi “Pediatrik Kemik İliği Nakli Merkezi”, doktor ve hemşire kadrosunun yanı sıra diyetisyen, fizik tedavi uzmanı, klinik psikolog, sanat terapisti gibi sağlık çalışanlarının desteğiyle tedavi sürecine ilişkin çok yönlü bakış açılarından faydalanıyor. Böylelikle ünitenin doktor ekipleri, entegre tedavi yöntemleriyle çocukların sağlığını korurken, hem çocukların hem de ailelerinin moral ve motivasyonunu da güçlendirmeyi önceliklendiriyor.

Koç Üniversitesi Hastanesi’nde Türkiye’deki pediatrik kemik iliği hastalarına yeni bir nakil merkezi kazandırmaları hakkında açıklama yapan “Pediatrik Kemik İliği Nakli Merkezi”nin Direktörü Prof. Dr. M. Fatih Erbey, “Ülkemizde her yıl yüzlerce çocuk kemik iliği nakline ihtiyaç duyuyor. Çocuk Hematoloji ve Onkoloji Bilim Dalı’nda 2017 yılından beri hizmet verdiğimiz onkoloji kliniğimizde kemik iliğine ihtiyaç duyan hastalarımız bulunuyor. Çocuklarda kök hücre (kemik iliği) nakli, kanser hastalıklarının yanında, birçok kanser olmayan, doğuştan ya da kazanılmış hastalıklarda tedavi edici bir yöntem olarak kullanılmaktadır. Buradaki tedavi süreçlerinden de biliyoruz ki, kemik iliği nakli gereken kan hastalıklarının tümünde erken teşhis ve tanıyla birlikte doğru bir tedavi hayati rol oynuyor. ‘Pediatrik Kemik İliği Nakli Merkezi’mizde tam da bu kilit noktada çocuk hastalarımıza yönelik 10 yatak kapasiteli bir üniteyi hayata geçirdik. Merkezimizde klinik psikologdan diyetisyene, sanat terapistinden fizik tedavi uzmanına kadar geniş bir kadronun yer almasını çok önemsiyoruz. Çocukların fiziki sağlığı kadar mental sağlığını korumayı ve kendilerini daha iyi hissetmelerine yardımcı olacak çözümlerle bütüncül tedavi imkanı sunmayı planlıyoruz.” diye konuştu.