Yiyeceklerin dokusu, kokusu veya geçmişte yaşanan olumsuz deneyimler nedeniyle ARFID gelişebileceğini ifade eden Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, “Sebzeler, etler veya taneli yiyecekler sıklıkla reddedilenler arasında bulunur. Bu reddetme davranışının altında yatan nedenlere incelediğimizde ise daha çok duyusal hassasiyetler, yiyeceklerle ilgili travmatik deneyimler veya yemeğe karşı genel bir kaygı olduğunu görmekteyiz.” dedi. Hem çocukluk hem de yetişkinlik döneminde görülebilen ARFID’in, yetersiz beslenmeye, kilo kaybına ve sosyal işlevsellikte bozulmalara yol açabileceğine dikkat çeken Beyaz, anksiyete, obsesif-kompulsif bozukluk ve otizm gibi rahatsızlıklarla birlikte görülebileceğini aktardı.

Üsküdar Üniversitesi NP Etiler Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, Yeme Bozuklukları Farkındalık Haftası kapsamında bir çeşit yeme bozukluğu olan ARFID hakkında bilgi verdi. 

ARFID’in nedeni kilo kaygısı değil…

Tıkanma Bozukluğu olarak da adlandırılan ARFID’in bireylerin belirli yiyeceklere karşı yoğun bir reddetme veya kısıtlama davranışı sergilediği ve DSM-5’te tanımlanan bir yeme bozukluğu türü olduğunu dile getiren Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, “Anoreksiya nervoza, bulimia nervoza gibi diğer yeme bozukluklarından temel farkını, ARFID’de kilo alma korkusu, beden imajı kaygısı veya zayıflama arzusu gibi motivasyonların bulunmaması olarak ifade edebiliriz.” dedi.

ARFID sorununu yaşayan bireylerin, yiyeceklerin dokusu, kokusu, rengi veya geçmişte yaşadıkları olumsuz deneyimler (boğulma, kusma gibi) nedeniyle yemekten kaçındıklarını aktaran Beyaz, bu durumun, yetersiz beslenme, kilo kaybı ve sosyal işlevsellikte bozulmalara yol açabileceğini söyledi.

Hem çocukluk hem de yetişkinlik döneminde görülebilir 

ARFID sorununu yaşayan bireylerin genellikle pürüzlü, yapışkan, sulu gibi belirli dokudaki, renkteki veya kokudaki yiyecekleri reddetme eğiliminde olduklarına dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, “Sebzeler, etler veya taneli yiyecekler sıklıkla reddedilenler arasında bulunur. Bu reddetme davranışının altında yatan nedenlere incelediğimizde ise daha çok duyusal hassasiyetler, yiyeceklerle ilgili travmatik deneyimler veya yemeğe karşı genel bir kaygı olduğunu görmekteyiz.” dedi.

Ayrıca, otizm spektrum bozukluğu gibi nörogelişimsel durumların da ARFID’in ortaya çıkmasında rol oynayabildiğini vurgulayan Beyaz, “ARFID hem çocukluk hem de yetişkinlik döneminde görülebilir. Bununla birlikte çocuklukta başlayan bu sorun, tedavi edilmediğinde yetişkinliğe kadar devam edebilir. Çocuklarda yaygın olarak görülebilir, özellikle katı gıdalara geçiş sürecinde belirgin hale gelebilir. Yetişkinlerde ise genellikle çocukluktan gelen bir geçmişe sahiptir ve sosyal yaşamı, ilişkileri ve fiziksel sağlığı olumsuz etkileyebilir.” şeklinde konuştu.

Farklı psikiyatrik rahatsızlıklar ARFID’e eşlik edebilir…

ARFID ile birlikte görülebilen diğer psikiyatrik rahatsızlıklara değinen Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, şunları söyledi:

“ARFID sorununu yaşayan bireylerde sıklıkla anksiyeteye yönelik sorunlar, özellikle de sosyal manada anksiyete ve obsesif-kompulsif bozukluklar (OKB) görülebiliyor. Ayrıca, otizm spektrum bozukluğu, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve depresyon gibi rahatsızlıklar da ARFID’e etki edebilen diğer psikolojik sorunlar olabilir. Bu rahatsızlıklar, ARFID ile görülen örüntülerin şiddetini artırabilir ve tedavi sürecini karmaşık hale getirebilir.”

ARFID’in erken teşhisi için çocuk dikkatle takip edilmeli…

ARFID’in erken teşhisi için ebeveynler, öğretmenler ve sağlık çalışanlarının dikkatli takibinin önemli olduğunun altını çizen Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, “Bu durum bazı belirtilerle kendini gösterebilir. Çocuk belirli yiyecekleri sürekli reddedebilir ve bu durum büyüme gelişimini etkileyebilir. Yemek saatlerinde aşırı kaygı, ağlama veya öfke nöbetleri gösterebilir. Yetersiz beslenmeye bağlı kilo kaybı, yorgunluk veya konsantrasyon güçlüğü yaşayabilir. Sosyal ortamlarda yemek yemekten kaçınabilir.” dedi. 

Erken müdahale için bir psikolog, beslenme uzmanı veya bir psikiyatristten destek alınmasını öneren Beyaz, tedavide, duyusal maruz bırakma terapisi, bilişsel davranışçı terapi (BDT) ve aile temelli yaklaşımların fayda verebileceğini aktardı

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı

Dünya çapında 30’dan fazla ülkede siber güvenlik, yapay zekâ, büyük veri ve bulut bilişim gibi alanlarda faaliyet gösteren küresel teknoloji şirketi Redington Türkiye ve İstinye Üniversitesi iş birliklerini genişleterek markalı dersler, sektörel projeler ve teknoloji odaklı ortak çalışmalar gerçekleştirmeyi hedefliyor.

İstinye Üniversitesi, küresel teknoloji ve danışmanlık şirketi Redington Türkiye ile önemli bir iş birliği protokolüne imza attı. Protokol, İstinye Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erkan İbiş ve Redington Türkiye Satış Direktörü Bora İncir tarafından imzalandı. Redington Türkiye ve İstinye Üniversitesi iş birliklerini genişleterek markalı dersler, sektörel projeler ve teknoloji odaklı ortak çalışmalar gerçekleştirmeyi hedefliyor.

İş birliği protokolü imza törenine Rektör Yardımcıları Prof. Dr. Peyami Çelikcan, Prof. Dr. Yasemin Gürsoy Özdemir, Yönetim Bilişim Sistemleri Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Okan Yaşar ve Genel Sekreter Yardımcısı İlkay Sancaktar katıldı. Redington Türkiye’yi ise İnsan Kaynakları ve İdari İşler Direktörü Mine Güneş, Profesyonel Hizmetler Yöneticisi Murat Coşkunsoy, Bulut Bilişim Teknik Takım Lideri Burak Şardağ ve Pazarlama ve İletişim Direktörü İclal Anasoy temsil etti.

Siber güvenlik, yapay zekâ ve veri analizinde yeni fırsatlar

İmzalanan protokol çerçevesinde, ilk etapta Redington markalı bir dersin İstinye Üniversitesi akademik müfredatına dahil edilmesi planlanıyor. Bu ders ile öğrenciler, siber güvenlik, yapay zekâ ve veri analizi gibi günümüz teknoloji dünyasının en kritik alanlarında sektörel bilgi ve deneyim kazanma fırsatı elde edecekler. Ayrıca, ilerleyen süreçte üniversite ve şirket arasında sektörel projeler, atölye çalışmaları, seminerler ve Ar-Ge projeleri de hayata geçirilecek.

“Sektörel iş birlikleri topluma kritik bir katkı sağlıyor”

İş birliğinin yalnızca akademik ve sektörel projelerle sınırlı kalmayacağını belirten İstinye Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erkan İbiş, ortak çalışmalarla sürdürülebilir bir etki yaratmanın gerekliliğini ifade etti: 

“Çağımız bilgi ve iş birliği çağı. Üniversiteler ile özel sektör arasındaki ortak çalışmalar, yalnızca eğitim değil, aynı zamanda topluma katkı açısından da kritik öneme sahip. Redington Türkiye ile olan iş birliğimiz, bu anlamda öğrencilerimiz ve akademisyenlerimiz için büyük bir fırsat sunarken, toplumsal sorumluluk projelerine de katkı sağlayacaktır.”

“Öğrencilerin sosyal sorumluluk bilinciyle hareket etmesi önemli”

Toplumsal katkının Redington Türkiye için de öncelikli konular arasında yer aldığını belirten Redington Türkiye İnsan Kaynakları ve İdari İşler Direktörü Mine Güneş, özellikle teknolojiye erişim konusunda dezavantajlı gruplara yönelik projelere önem verdiklerini aktararak, “Biz sadece teknolojiye değil, toplumsal faydaya da odaklanan bir şirketiz. Kadınları ve çocukları önceliklendiren projelerimiz var ve bu kapsamda teknolojiye erişim imkânlarını artırmak için çeşitli projeler yürütüyoruz. Üniversite öğrencilerinin de sosyal sorumluluk bilinciyle hareket etmesi bizler için büyük bir önem taşıyor” dedi.

“Yapay zekâ, büyük veri ve veri analitiği büyük önem taşıyor”

İstinye Üniversitesi’nin inovasyon ve teknoloji alanındaki çalışmalarına dikkat çeken Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Peyami Çelikcan, iş birliğinin öğrenciler için sağladığı avantajlara değinerek şöyle konuştu:

“Üniversitemizde yapay zekâ ve veri analizi gibi alanlarda çalışan birçok bölümümüz var. Sektörden gelen uzmanların desteği, öğrencilerimizin gelişimi açısından büyük bir fırsat. Özellikle markalı dersler, bu noktada öğrencilerimize doğrudan sektör deneyimi kazandıracak önemli bir araç. Ayrıca İstinye Üniversitesi Kuluçka Vadisi, dijitalleşme alanında birçok şirketi barındırıyor. Ürün geliştirme süreçlerinde Redington ile iş birliği yapmak son derece verimli olacaktır.”

İstinye Üniversitesi Rektör Yardımcısı Yasemin Gürsoy, “Üniversite olarak yapay zekâ, büyük veri ve veri analitiği gibi konulara büyük önem veriyoruz. Ortak çalışma alanlarımızın örtüşmesi nedeniyle Redington Türkiye ile yaptığımız bu iş birliği bizler için büyük bir değer taşıyor” sözleriyle iş birliğinin stratejik önemini vurguladı.

“Küresel bilgi ağımızı sürece dahil edeceğiz”

Redington Türkiye Pazarlama ve İletişim Direktörü İclal Anasoy, iş birliğinin öğrencilere sunacağı fırsatları, “Redington Akademi adıyla sektöre nitelikli profesyoneller kazandıran bir eğitim programımız var. Bu iş birliği sayesinde, küresel bilgi ağımızı da sürece dahil ederek üniversite öğrencilerine daha fazla fırsat sunmayı amaçlıyoruz” sözleriyle ifade etti.

Stratejik iş birliği, İstinye Üniversitesi öğrencilerine Redington’un küresel ağı, sektörel uzmanlığı ve ileri teknolojiye dayalı projeleriyle buluşma fırsatı sunarken, akademi ve iş dünyası arasındaki etkileşimi de güçlendirecek. Yapay zekâ, büyük veri, siber güvenlik ve dijital dönüşüm gibi alanlarda geliştirilecek ortak projeler, öğrencilerin teorik bilgilerini pratiğe dönüştürmelerini sağlayacak ve kariyer yollarını şekillendirmelerine destek olacak. Aynı zamanda, üniversitenin inovasyon ve girişimcilik ekosistemi ile Redington’un küresel deneyimi bir araya gelerek teknoloji ve bilişim alanında yeni açılımlar yaratacak. İş birliğinin, her iki kurum için de uzun vadeli ve sürdürülebilir faydalar sağlayarak, genç yeteneklerin yetişmesine katkıda bulunması hedefleniyor.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı

Bugün dünya genelinde 650 milyon yetişkin, 340 milyon ergen ve 39 milyon çocuk olmak üzere bir milyardan fazla kişi obezite ile mücadele ediyor. Dünya için önemi giderek artan bu sorunun tanısının ise sadece beden kitle indeksine bakılarak tanımlanamayacak kadar karmaşık olduğu konuşuluyor. Obezitenin sadece bir sayı üzerinden değerlendirilmesinin yeterli olmadığını ve hastalığın daha kapsamlı bir bakış açısıyla ele alınması gerektiğini vurgulayan Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Özlem Haliloğlu, “Avrupa Obezite Derneği (EASO), obezite tanısının sadece beden kitle indeksi gibi bir ölçümle değil, aynı zamanda bireylerin detaylı klinik değerlendirmeleriyle yapılmasını öneriyor” dedi. Doç. Dr. Haliloğlu, bu yeni bakış açısıyla birlikte hem dünyada hem ülkemizde hızla artan obezitenin tanı ve tedavi yöntemlerinin önümüzdeki dönemde güncellenebileceğine işaret etti. 

 

Obezite, birden çok sebebi olan, tekrar edebilen kronik ve ilerleyici bir hastalıktır. Normalin üzerinde yağ dokusu birikimi yaşam kalitesini bozmakta ve tip 2 diabetes mellitus, hipertansiyon, kan yağlarında bozulmalar, kalp-damar hastalıkları, astım, kanser ve osteoartrit gibi hastalıklara yakalanma riskini artırarak beklenen yaşam süresinin de kısalmasına neden oluyor. Üstelik rakamların her geçen yıl çoğalması obezitenin topluma aktardığı yükü de artırıyor. Dünya genelinde erişkin nüfusta obezite sıklığının yaklaşık yüzde 13 olarak tahmin edildiğini söyleyen Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Özlem Haliloğlu, “Her 100 kişiden 39’u fazla kilolu. Obezite sıklığının 1975 yılından bu yana en az üç kat arttığı, halen yaklaşık 650 milyonu yetişkin, 340 milyonu ergen ve 39 milyonu çocuk olmak üzere dünya çapında toplam 1 milyardan fazla obeziteli birey olduğu tahmin edilmektedir.” dedi. 

“AVRUPA KITASININ EN KİLOLU ÜLKESİYİZ”

Obezitenin sadece yüksek gelirli ya da üst-orta gelir grubu hastalığı olmadığını, gelişmekte olan ülkelerde de rakamların hızla arttığına dikkat çeken Doç. Dr. Haliloğlu, bununla birlikte, erişkinlerdekine benzer şekilde çocukluk ve adölesan dönemde de obezite sıklığındaki artırışın da vurgulanması gereken bir başka nokta olduğunu söyledi. 

Araştırmalara göre obezite sıklığının ülkemizde de yüzde 30’un üzerine çıktığına ve Avrupa kıtasındaki en kilolu ülke konumuna geldiğimize dikkat çeken Doç. Dr. Özlem Haliloğlu, “Türkiye’de 1997-98 yıllarında gerçekleştirilen Türkiye Diyabet Epidemiyoloji (TURDEP-I) çalışmasında erişkinlerdeki obezite sıklığı yüzde 22.3 bulunmuşken, bu çalışmadan 12 yıl sonra, aynı merkezlerde yapılan TURDEP-II çalışmasında sıklığın yüzde 35’e yükseldiği gösterilmiştir.” diye konuştu. 

“EŞLİK ETTİĞİ HASTALIKLARLA BİRLİKTE SORUNUN BOYUTU BÜYÜYOR”

Obezitenin kardiyometabolik, mental, mekanik birçok hastalıkla birlikte görülebildiğini ve bu nedenle dünyada olduğu gibi ülkemiz için de giderek büyüyen bir sorun olduğuna işaret eden Doç. Dr. Haliloğlu,  prediyabet ve tip 2 DM, dislipidemi (kan yağlarında bozulmalar), hipertansiyon, kalp-damar hastalıkları, karaciğer yağlanması, polikistik over sendromu, infertilite (kısırlık), uyku apne sendromu, astım, osteoartrit (kireçlenmeler), idrar kaçırma, depresyon ve kanserin obeziteyle birlikte gelişebilen hastalıklar arasında yer aldığını belirtti.

 

“TANIDA SADECE SAYILAR YETERSİZ KALIYOR”

“Obezite kronik bir hastalık olmasına rağmen, diğer kronik hastalıklarda olduğu gibi obezitenin tanısı ve yönetimi ile ilgili detaylı klinik öneriler yetersiz kalmaktadır” diyen Doç. Dr. Özlem Haliloğlu, sözlerine şöyle devam etti: 

“Geleneksel olarak erişkinlerde obezitenin tanısı ve sınıflandırması için en sık kullanılan metot beden kitle indeksi hesaplamadır. Beden kitle indeksi (BKİ), bir kişinin kilogram cinsinden vücut ağırlığının metre cinsinden boyunun karesine (kg/m2 ) bölünmesiyle hesaplanır. Obezitesi olan bireylerde beden kitle indeksinin yanı sıra, bel çevresi, bel-kalça oranı, bel çevresi/boy oranı, boyun çevresi, el bileği çevresi ve deri kıvrımı kalınlığı gibi antropometrik ölçümler de değerlendirilir. Yine son yıllarda biyoimpedans cihazları kullanılarak vücut kompozisyonu belirlenmekte ve bireyin yağ, iskelet kası, kemik kütlesi hakkında bir öngörü sahibi olunabilmektedir. Ama unutulmamalıdır ki biyoimpedans yöntemi ile ölçülen yağ miktarının visseral (iç organların çevresindeki) yağ mı yoksa cilt altı yağ mı olduğunu ayırt edilememektedir. 

Özellikle tedavi seçimleri söz konusu olduğunda tam bir klinik değerlendirme yapılması yerine genellikle sadece antropometrik ölçümlere dayanan bir yaklaşım uygulanmakta. Bu bağlamda sadece sayıların değil, hastaların da detaylı klinik değerlendirmeden geçmeden tedaviye başlanmamasının gerekliliğinin altı çizilmeli.”

 “AVRUPA OBEZİTE DERNEĞİ DE TANININ BKİ’YE DAYANMAMASI GEREKTİĞİNİ SÖYLÜYOR”

Beden kitle indeksi yöntemine dayanan tanısal yaklaşımların son dönemlerde obezite hastalığını yeterli şekilde yansıtmadığının fark edildiğini belirten Doç. Dr. Haliloğlu, konuyla ilgili şu bilgileri aktardı: “Sadece BKİ bazlı tanımlamalarda yağ dokusunun vücuttaki işlevi ve dağılımı ile ilgili yeterli bilgi alınamamaktadır. Örneğin BKİ bazlı saptamalarda fazla kilolu kategorisindeki (BKİ 25-30kg/m2) karın yağlanması olan bireylerin de obezite ilişkili hastalıklar açısından yüksek risk taşıdığı bilinmektedir. Yapılan çalışmalarda karın bölgesi yağlanmasının kardiyometabolik komplikasyon oluşma riskini arttırdığı gösterilmiş olup, vücut yağ dağılımının iyi bir göstergesi olan “bel çevresi/boy” oranının komplikasyon gelişmesinde BKİden daha iyi bir parametre olduğu saptanmıştır.”

Doç. Dr. Haliloğlu, “Tüm bu bilgiler ışığında, Avrupa Obezite Derneği (EASO) de obezite tanısının sadece BKİ ölçümüne dayanmaması gerektiğini, antropometrik ölçüm olarak BKİ ve bel çevresi/boy oranının birlikte değerlendirilmesi ve hastanın tam klinik değerlendirmesinin yapılması ile obezite tanı ve yönetiminin şekillenmesi gerekliliğini bildirmişlerdir” diye ekledi. 

“KİŞİYE ÖZEL TEDAVİ PLANLANMALI”

Obezite ilişkili hastalıkların önlenmesi için kişiye özel tedavi planlamasının yapılması gerektiğinin altını çizen Doç. Dr. Özlem Haliloğlu, sözlerini şöyle tamamladı: “Doğru tedavi hedefi koyarak, uzun dönemde hem mental hem de fiziksel kapasitelerde iyileşme ve hayat kalitesinde düzelme sağlandığı unutulmamalıdır.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı

İnsülin direnci, insülin eksikliği veya her ikisinin bir arada bulunmasına bağlı olarak gelişen ve yüksek kan şekerine yol açan diyabet, tüm dünyayı tehdit etmeye devam ediyor.

2021 yılında dünyadaki diyabetli hasta sayısı 526 milyon iken bu sayının 2045 yılında 700 milyona ulaşacağının öngörüldüğünü dile getiren Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi’nden Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Fulya Akın, “Ülkemizde 20 yaş üzeri her 100 kişiden en az 15’inin diyabetli olduğu tahmin ediliyor. Şimdiden Avrupa’da diyabetli hasta sayısının en yüksek olduğu ülkeler arasında üçüncü sırada olan Türkiye’nin, 2045 yılında dünyada en yüksek diyabetli nüfus barındıran ilk 10 ülke arasına girmesi bekleniyor” dedi.

 

Diyabetin Tip 1 ve Tip 2 olmak üzere iki türü bulunduğunu belirten Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Fulya Akın, “Tip 1’de pankreastaki insülin üreten hücreler hasar görürken, Tip 2’de ise insülin direnci oluşur. Tip 1 diyabet genellikle çocukluk ve gençlik döneminde başlar, gelişiminde genetik yatkınlık ve çevresel faktörler rol oynar. Tip 2 diyabet ise genellikle 30-40 yaşlarından sonra ortaya çıkar, yaş ilerledikçe sıklığı artar ve güçlü bir genetik yatkınlık taşır. Ancak, son yıllarda yaşam tarzındaki değişiklikler ve artan obezite oranları nedeniyle Tip 2 diyabet, gençler ve çocuklarda da görülüyor” dedi.

 

Diyabet, kalp damar hastalığı riskini 3 kat artırıyor 

Böbrek yetmezliğinin en önemli sebebinin diyabet olduğunun altını çizen Prof. Dr. Fulya Akın, “Diyabetin klasik semptomları; sık idrara çıkma, aşırı susama, yüksek iştah, halsizlik ve ağız kuruluğu olarak ön plana çıkarken, daha az görülen bulguları ise açıklanamayan kilo kaybı, bulanık görme, tekrarlayan mantar enfeksiyonları ve kaşıntı olarak sıralanıyor. Tedavi edilmeyen diyabet ileri dönemlerde böbreklere, damarlara ve kalbe zarar veriyor hatta erişkinlerde körlüğe bile yol açabiliyor” dedi. Diyabet hastalarında kalp ve damar hastalıklarının 2-3 kat daha fazla görüldüğünü belirten Akın, “Trafik kazalarından sonra en sık görülen ayak kesilme nedeni diyabettir, bu da hastalığın ciddiyetini gözler önüne seriyor” şeklinde ifade etti.

 

“Tatlı idrar” yaşam tarzı değişikliği ile önlenebilir 

Kandaki şeker düzeyinin yükselmesiyle birlikte idrarın tatlılaştığını fark eden Mısırlıların 1500’lü yıllarda diyabet hastalığı için ‘tatlı idrar’ ifadesini kullandığını anlatan Prof. Dr. Akın, “Yüzyıllardır süregelen bu rahatsızlık için dikkatli ve sürekli takip gerekir. Sağlıklı beslenme, fiziksel aktivite, obeziteden kaçınma gibi yaşam tarzı değişiklikleri ile tip 2 diyabet gelişim riski yüzde 40-58 oranında önlenebilir.  Tip 1 diyabette ise insülin eksikliği söz konusu olduğu için insülin takviyesi şarttır” açıklamasında bulundu. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı