Üsküdar Üniversitesi NP Etiler Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Murat Yusuf Hüseyin, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’nun (DEHB) tanı kriterleri, belirtileri, tanı sürecinde kullanılan yöntemler ve diğer psikiyatrik bozukluklarla ayırt edilmesi gereken durumlar hakkında bilgi verdi.

DEHB tanısı konulması için belirtilerin birden fazla alanda soruna sebep olması gerekir!

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’nda (DEHB) temel belirtilerin dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik olduğunu ifade eden Dr. Öğr. Üyesi Murat Yusuf Hüseyin, “Dikkat eksikliği genellikle sürekli dikkatin çelinmesi, odaklanamama şikayetleri olarak kendini gösterir. Unutkanlık, kronik geç kalma, görevleri planlama, başlatma ve tamamlamada zorluk, konuşmaları takip edememe, okuduklarını takip etme zorluğu ve dış uyaranlar tarafından kolayca dikkatin dağılması şeklindedir.” dedi.

Hiperaktivite ve dürtüselliğin, hareketsiz oturma veya gevşeme zorluğu, sürekli bir huzursuzluk hissi, genellikle sabırsız hissetmek, sürekli bir şeyler yapmaya ihtiyaç duymak, can sıkıntısına veya hayal kırıklığına tahammülsüzlük, aşırı konuşkanlık veya çok gürültülü olma, insanların sözünü kesme, sinirli veya kızgın hissetmeden sırasını beklemekte zorlanma şeklindeki belirtilerle ortaya çıktığına işaret eden Hüseyin, “Belirtiler 12 yaşından önce başlamalı, altı aydan daha uzun süreli olmalıdır. Ayrıca belirtiler kişinin hayatında iki veya daha fazla alanda soruna sebep olmalıdır.” şeklinde konuştu.

Hiperaktivite ve dürtüsellik belirtileri erişkinliğe geçişte azalma eğilimi gösteriyor!

DEHB tanısında altın standardın klinik görüşme ve muayene olduğunu vurgulayan Dr. Öğr. Üyesi Murat Yusuf Hüseyin, “Klinik görüşmede kişiden, kişinin ailesi ve öğretmeninden bilgi toplanır. Bilişsel değerlendirmenin yapılabilmesi ve belirti şiddetinin daha iyi anlaşılabilmesi için nöropsikolojik testler, öz bildirim ölçekleri günlük pratikte yaygın olarak kullanılır. Ölçekler ve testler tanıya yardımcıdır.” dedi.

Hiperaktivite ve dürtüselliğin temel belirtilerinin çocukluk döneminden erişkinliğe geçerken azalma eğilimindeyken, dikkat eksikliği belirtilerinin devam ettiğinin görüldüğünü kaydeden Hüseyin, “Yaşam koşulları erişkinlikte daha karmaşık hale geldiğinden, dikkat eksikliği alanındaki sorunların, DEHB’i olan çoğu erişkin için hiperaktivite veya dürtüsellikten daha fazla işlevsel bozulmaya neden olduğu belirtilmiştir. Erişkinlerde hiperaktivite ve dürtüselliğin tipik olarak kıpırdanma ve iç sıkıntısı olarak kendini gösterdiği belirtilmiştir.” açıklamasını yaptı.

DEHB teşhisinde psikiyatrik eş tanılar sorgulanmalı…

DEHB’in diğer psikiyatrik durumlar ile karışmaması için ayrıntılı anamnez alınması gerektiğini dile getiren Dr. Öğr. Üyesi Murat Yusuf Hüseyin, “DEHB ayırıcı tanısı yapılırken belirtilerin depresyon, anksiyete bozuklukları, bipolar bozukluk, yaygın gelişimsel bozukluk, alkol ve madde kötüye kullanımı, sınır kişilik bozukluğu ve mental retardasyon ile ilişkili olmadığına emin olmak gerekir.” dedi.

En karışık durumların ise DEHB’in diğer bozukluklar ile bir arada bulunduğu durumlar olduğuna dikkat çeken Hüseyin, sözlerini şöyle tamamladı:

“Yapılan araştırmalar gösteriyor ki DEHB’de psikiyatrik eş tanı neredeyse kuraldır. Muayenede olası eş tanıların sorgulanması genellikle yeterlidir. İnceleme sırasında ayırıcı tanılar ve eş tanılar için aile ile görüşme, nöropsikolojik testler, öz bildirim ölçekleri klinisyene yardımcı olabilmektedir. Ayrıca, DEHB’de sık görülen dalıp gitme şikayeti bazen epileptik nöbetlerle karışabilir. Bu noktada epilepsiyi dışlamak için ayrıntılı anamnez ve ihtiyaç halinde görüntüleme yöntemlerine başvurmak gerekir.”

 

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı

Gelişen teknolojiler ile birlikte kullanımları yaygınlaşan telefon, tablet ve bilgisayar sebebiyle, gelecek nesillerin miyopi tehlikesi ile karşı karşıya olduğunu belirten Dünyagöz Etiler Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Cafer Tanrıverdi, “Günümüzde akıllı telefon, tablet ve bilgisayar gibi dijital cihazların kullanımının artmasıyla, çocuklarda miyopi başlangıcı 4-5 yaşa kadar inmiştir. Çocukların artık dijital ekranlarla tanışma yaşı neredeyse bebeklik dönemine kadar inmiş durumda. Çocukların bu cihazları kullanarak geçirdiği zamanlar, ebeveynler tarafından kontrol altında tutulmalı. Önlemler alınmazsa, ilerleyen dönemlerde görme kusurları daha sık karşılaşılan bir problem haline gelecektir. Dışarıda oynamaya teşvik edilen çocuklarda miyopi oluşma riski, sürekli ekrana bakanlara oranla çok daha düşük. Halihazırdaki tedavi yöntemleri, bu konuda bizleri korumak için yeterli değil. 20 yıl sonra, bugün bahsedilen senaryonun gerçek olmasını istemiyorsak; günümüzde aile içinde ve toplumda ciddi sorunlara yol açabilen, uyku bozuklukları ve obezite gibi başka ciddi sorunlarında oluşmasına sebep olan ekran bağımlılığına karşı gerekli önlemleri almalıyız” dedi.

Şehir hayatı ve eğitim sistemi miyopiyi tetikliyor

Miyopinin oluşma sebeplerine de değinen Doç. Dr. Cafer Tanrıverdi, “Miyopi artışını tek bir etkene bağlamak doğru değil. Dünyada kabul edilmiş normlar ve bilimsel araştırmalar, kent yaşamının artışı, genetik faktörler ve çocukların açık alan aktivitelerindeki azalmaların da bu rahatsızlığın oluşumunda etkili olduğunu ortaya koyuyor. Doğu kültüründeki ülkelerde miyopi, batı ülkelerine oranla çok daha büyük bir tehdit oluşturuyor. Eğitim sistemlerindeki farklılıklar gibi etkenler dahi, bu risklerin oluşumuna katkıda bulunabiliyor. Doğu ülkelerinde eğitim sistemlerinin sınava, batıda ise daha fazla fiziksel aktiviteye dayalı olması rahatsızlığın oluşumuna doğrudan katkıda bulunuyor” şeklinde konuştu.

Miyopi körlüğün önde gelen nedenleri arasında

Dünya Sağlık Örgütü’nün, yüksek miyopiyi önlenebilir körlük nedenleri arasında saydığını söyleyen Doç. Dr. Tanrıverdi, “Özellikle Asya ülkelerinde miyopiye bağlı körlük oranları oldukça yüksektir. Körlüğün önde gelen nedenlerinden olan ve çoğunlukla genetik yatkınlığa bağlı olarak ortaya çıkan yüksek miyopi;  çeşitli göz rahatsızlıklarıyla veya onların sonucu olarak da ortaya çıkabilir. En çok görülen belirtileri arasında; uzağı görmede zorluk, gözleri kısarak bakmak, göz yorgunluğu ve baş ağrısı sayılıyor” dedi.

 

 

 

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı

Anadolu Efes’in sürdürülebilirlik hedeflerine daha hızlı ve etkili bir şekilde ulaşmak amacıyla geçtiğimiz yıl hayata geçirdiği açık inovasyon programı BrewFuture, ikinci döneminde daha kapsayıcı bir yapıyla geri dönüyor. İleri aşama girişimlere kapılarını açan programın başvuruları, 30 Mayıs 2025 tarihine kadar devam edecek. Girişimler, program kapsamında bütçeli pilot çalışmalar ile ürünlerini test etme ve girişimlerini ölçeklendirme imkanına sahip olacak. 

 Anadolu Efes’in ileri aşama girişimler ile kurum-girişim iş birliklerini arttırmayı amaçlayan açık inovasyon programı BrewFuture programının ikinci dönemi başlıyor. İş birimlerinin öncelikli ihtiyaçlarına çözüm üretmeyi hedefleyen BrewFuture açık inovasyon programı bu yıl; operasyonel verimlilikten dijitalleşmeye, satış sistemlerinden veri analitiği ve yapay zekaya kadar birçok alanda ileri aşama girişimlerle iş birliği yapmayı hedefliyor. Ticari ürünü bulunan, çözüm odaklı teknoloji girişimleri 30 Mayıs 2025’e kadar programa başvuru yapabiliyor.

Yeni dönemde seçilecek girişimler, Anadolu Efes’in farklı birimlerinden her biri alanında uzman ekiplerle yakın temas içinde çalışarak ürün ve hizmetlerini öncelikli operasyonel ihtiyaçlar doğrultusunda test etme imkanı yakalayacak. Aynı zamanda girişimler, Anadolu Efes’in Türkiye ve yurt dışındaki operasyonlarında satış ve ölçeklenme fırsatlarını değerlendirme imkânı bulacak.

BrewFuture açık inovasyon programı bu yıl Operasyonel Verimlilik, Dijitalleşme, Veri Analitiği & Yapay Zeka, Satış Sistemleri, Yeni Gelir Kaynakları, Sürdürülebilirlik Risk Yönetimi odak alanları kapsamında başvuru alacak. 

Anadolu Efes, BrewFuture ile sadece kendi dönüşümünü hızlandırmakla kalmayıp, aynı zamanda girişimcilik ekosistemine de katkı sunmayı hedefliyor. Programın esas amacı, pilot uygulamaların (PoC) ötesine geçerek uzun vadeli ve sürdürülebilir iş birlikleri kurmak.

Brewfuture ilk yılını başarıyla tamamladı

 BrewFuture açık inovasyon programı ilk dönemini başarıyla tamamladı. İlk döneminde iklim eylemi, döngüsel ekonomi ve tarım uygulamaları temalarına odaklanan açık inovasyon programının ilk döneminde 160’ın üzerinde ihtiyaç belirlendi. Programa, 120 girişim başvuru yaptı. Yapılan sunumlar ve değerlendirmeler sonucunda; 5 girişim pilot uygulama (PoC), 2 girişim ise ise Ar-Ge çalışmaları kapsamında programa dahil edildi. 

 BrewFuture 2025 başvuruları 30 Mayıs’a kadar devam ediyor.
 Detaylı bilgi ve başvuru için: www.thebrewfuture.com

 

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı

Sindirim sisteminin kritik organlarından biri olan pankreasta ortaya çıkan kistler genellikle belirti vermiyor ve çoğu kez başka tetkikler sırasında rastlantısal olarak fark ediliyor. Kistler büyüdükçe karında şişkinlik, zayıf hastalarda dışarıdan hissedilme gibi belirtilere sebep olabiliyor. Ortalama bir pankreas kistinde kanser riski 10 binde 1 iken özellikle boyutu 2 cm’i aşan kistlerde bu oran 10 binde 20’lere kadar çıkabiliyor. Acıbadem Altunizade Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Emre Bozkurt, bazı kistlerin zamanla kötü huylu tümöre dönüşebileceğine dikkat çekerek, “Pankreasta oluşan kistik tümörler farklı türlerde olabilir ve her birinin tedavi yöntemi farklılık gösterebilir. Bu nedenle karmaşık bir hastalık grubunu oluştururlar. Özellikle kansere dönüşme potansiyeli taşıyan tümörlerde erken teşhis ve tedavi hayati önem taşır. Çünkü bazı kistlerde kansere dönüşüm oldukça nadir iken, bazı gruplarda daha yüksek olmaktadır. Düzenli kontroller ve uygun tetkikler sayesinde bu kistlerin etkili bir şekilde yönetimi mümkündür” diyor.

 Bazı kist tipleri kadınlarda daha çok görülüyor

Hem sindirim hem de endokrin sistemlerde hayati bir rolü olan pankreasta yer alan salgı bezinin içinde ya da dış yüzeyine doğru, zaman zaman 10 cm’den daha büyük olabilen içi sıvı içerik dolu kistler oluşuyor. Bu kistler iyi huylu olabileceği gibi bazen kötü huylu oluşumlara da dönüşebiliyor. Bu nedenle ilk tanı anındaki boyut, içerik ve duvar yapısı gibi bazı özellikler takip planlaması açısından önem taşıyor. Günümüzde MR gibi görüntüleme yöntemlerinin yaygın şekilde kullanımı daha sık pankreas kisti tanısı konulmasını sağlıyor. 50 yaş ve altı bireylerde yüzde 9 olan pankreasta kist saptanma olasılığı 80 yaş üstü bireylerde yüzde 40’lara ulaşıyor. Belirli kist tipleri belli yaş, cinsiyet ve klinik, radyolojik özellikler ile ilişkilendiriliyor. Bazı kistler (solid pseudopapiller neoplazi) 20-30’lu yaşlarda kadınlarda daha sık görülürken, bazıları (seröz kistadenom ile müsinöz kistik neoplaziler) ağırlıklı olarak 50’li yaşlardan sonra saptanıyor ve kadınlarda daha çok görülüyor. 

Bu belirtiler pankreas kistine işaret ediyor

Genellikle belirti vermeyen pankreas kistleri büyük olduklarında karında şişkinlik, zayıf hastalarda dışarıdan hissedilme gibi belirtilere sebep olabiliyor. Mide, oniki parmak bağırsağı ve safra yolları gibi çevre organlara basıya bağlı ağrı, yemeklerden sonra bulantı ve sarılık gibi belirtilere de yol açıyor. Bunun dışında tekrarlayan pankreatit atakları, sırt ağrısı, kilo kaybı, sindirilmemiş gıdalar içeren dışkı ve diyabet hastalığı gelişmesi gibi bulgular da kistlere eşlik edebiliyor. Pankreas kistleri saptanması halinde kan tetkikleri ve kistin özelliklerine göre MR ve endoskopik ultrason gibi görüntüleme yöntemlerinden, bazen de Bilgisayarlı Tomografi’den yararlanılıyor. 

 İyi huylu ve kötü huylu kisti ayırt etmek çok önemli

Pankreas kistlerinin temelde iyi huylu, kötü huylu olma potansiyeli olan ve kötü huylu olmak üzere üç gruba ayrıldığını belirten Genel  Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Emre Bozkurt, “Önemli olan iyi huylu kistleri tanıyabilmek ve aynı zamanda tedavinin gecikmesine engel olmak için kötü huylu olma potansiyeli olan veya kötü huylu olan alt grupları bu iyi huylu kistlerden ayıt etmektedir. İyi huylu kistler yalnızca hastada şikâyete yol açarsa tedavi edilmesi gerekir. Kötü huylu olma potansiyeli olanların uzun süreli yapılandırılmış takip programları ile takip edilmesi, kötü huylu olanların ise zaman kaybedilmeden tedavisi oldukça önemlidir” diyor. 

Ameliyatla alınan kistlerdeki kanser olasılığı yüzde 15 

Cerrahi olarak tedavi edilen hasta grubunda ameliyatların çoğunun, ileri zamanlarda kistlerde kanser gelişme ihtimali nedeniyle yapıldığını aktaran Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Emre Bozkurt, “Ameliyatlar büyük oranda koruyucu amaçla yapılmaktadır. Ancak cerrahi olarak tedavi edilen hastalardaki kistlerde kanser saptanma olasılığı ise %15’lerdedir. Bu şu anlama geliyor; kistler çıkarılmadan bir süre daha takip edilse, bazı kistlerde kanser gelişebilir.  Bu özel gruptaki kist hastalarında yapılan cerrahi müdahaleler, ileride gelişebilecek ve oldukça ölümcül olabilen pankreas kanserinden koruyucudur. Bu nedenle bu hastalarda tedavi için erken tanı kritik öneme sahiptir. Kistler, hastanın hiçbir şikâyeti olmadan rastlantısal olarak saptansa bile ilk değerlendirme ve niteliğinin ayırt edilmesi de çok önemlidir” sözleriyle uyarıda bulunuyor. 

Hastanın ve kistin durumuna göre ameliyat kararı alınıyor

Ameliyat kararı da ameliyatın tipi de kistin kansere dönüşme ihtimali, hastada oluşturduğu belirti ve şikayetler, hastanın genel sağlık durumu ile ameliyata uygunluk gibi durumlara göre değerlendiriliyor. Bu değerlendirmeye bağlı olarak Whipple ameliyatı, pankreasın sol tarafının, boyun-gövde kesiminin ya da yaygın hastalık durumunda pankreasın tamamının çıkarıldığı ameliyatlar tercih edilebiliyor. İyileşme ve günlük yaşantıya dönüş süresi ameliyatın tipine göre değişiklik gösteriyor. Ameliyattan sonra pankreas dokusunda yeniden kistik hastalıklar gelişebileceği için hastaların, patoloji sonuçlarının da göz önünde bulundurularak takip edilmesi gerekiyor. 

 

 

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı